گندزدایی با آب ژاول بهتر است یا پرکلرین ( کلر )

مقایسه آب ژاول با پرکلرین از لحاظ قدرت گندزدایی

هیپوکلریت سدیم قوی تر است یا هیپوکلریت کلسیم 

مقدمه

برای فهمیدن این موضوع که گندزدایی با آب ژاول بهتر است یا پرکلرین ( کلر ) و اصلا آب ژاول و کلر چه تفاوتهایی با یکدیگر دارند، ابتدا باید بدانید که هردو این محصولات شیمیایی برای ضدعفونی و گندزدایی به­ کار برده می­شوند. همان­طور که می­دانید با شروع همه ­گیری ویروس کرونا در دنیا، مردم کشورهای مختلف تصمیم به استفاده از  مواد گندزدا و ضدعفونی­ کننده گرفتند. درحالی­که شاید بسیاری از این مردم تفاوت گندزداهای مختلف را نمی­دانستند و شاید هم اصلا علم کافی به گندزدایی را نداشتند ، در نتیجه بر طبق آمار منتشر شده توسط سازمان بهداشت ، بسیاری از آنان ، دچار مسمومیت های شدید شدند و حتی در مواردی استفاده از مواد گندزدای اشتباه ، باعث مرگ بسیاری از انسان ها مخصوصا بیماران شد. بنابراین لازم است که هر شخص کم و بیش راجع به مواد گندزدا بداند ، که هم از لحاظ بهداشتی و هم از لحاظ اقتصادی در امان باشد.

* منظور از کلر در این مقاله همان پرکلرین یا کلر جامد است

پس ابتدا بهتر است بدانیم گندزدایی چیست و چگونه است ، برای پاسخ به این سوال در ادامه این مقاله با پرک شیمی همراه باشید.

گندزدایی به چه عملی گفته می شود 

گفته می­شود ارزش شستشو دادن و ضدعفونی کردن، ابتدا با شستشوی دست­ها برای کاهش مرگ و میر بر اثرعفونت­های پس از زایمان و با استفاده از اسید کربولیک شناخته شد.  به دلیل استفاده از این اسید، تعداد وجود زخم های ایجاد شده کاسته شد و عفونت­ها کمتر شد. امروزه نیز بسیاری از موفقیت­های بیمارستانی با روش­های کنترل و درمان توسط استفاده از گندزداها، قابل دستیابی شده است. از گندزدایی اجسام و محیط فیزیکی گرفته تا هوا، آب، بدن و محیط­های بیولوژیکی. پس نتیجه می­گیریم پاک کردن با گندزدایی متفاوت است و مستقل از یکدیگر هستند؛ چراکه پاک کردن یعنی تمیز کردن محیطی که شامل مواد قابل دیدن است، اما گندزدایی طبق تعریفی که در بالا گفته شد، به روش­هایی برای نابودی مواد میکروبی و باکتریایی گفته می­شود که خیلی از آن­ها با چشم غیرمسلح دیده نمی­شوند.

آب می­تواند حاوی مواد و ذرات غیرزنده و ماسه ­های ریز باشد؛ یا با خود گازهایی مثل CO₂  را به همراه داشته باشد و یا چه بسا ترکیبات شیمیایی را با خود حمل کند و در جاهایی دیده می­شود که انگل، ویرورس یا قارچ و باکتری را درون خود دارد. بنابراین یکی از مهمترین چیزهایی که باید در راس گندزدایی توسط متخصصین قرار گیرد، آب است و این کار باید با مواد گندزدا صورت گیرد.

مواد گندزدا که اکثرا شیمیایی هستند می­توانند ضمن مبارزه با اثر به ­وجود آمده توسط ویروس­ها، باکتری­ها، قارچ ها و یا هر نوع میکروارگانیسم دیگری، جلوی رشد آنها را بگیرند. حال آن­که ضدعفونی­ کننده ­ها در سطح پوست قابل استفاده هستند.گندزداهایی همچون هیپوکلریت سدیم (آب ژاول) و هیپوکلریت کلسیم یا پرکلرین، وجود دارند که عمل گندزدایی را با واکنش شیمیایی انجام می­دهند. اما باید برای استفاده از آنها بدانید که فرق میان آب ژاول و کلر ( پرکلرین ) چیست .

آب ژاول با کلر چه فرقی دارد 

هیپوکلریت سدیم یا آب ژاول که با نام­های دیگری همچون مایع سفیدکننده و وایتکس هم شناخته می­شود، در تصفیه آب و فاضلاب مورد استفاده قرار می­گیرد. این ماده دارای رنگی زرد بوده و در از بین بردن بو و سفیدکنندگی نقش ب­سزایی دارد. به دست آوردن این ماده با اضافه کردن 10 تا 16 درصد هیپوکلریت به آب امکان­پذیر است؛ و اگر بخواهیم از این ماده استفاده کنیم، باید بدانیم که گاز ایجاد شده از آب ژاول در هنگام کار با این ماده، می­تواند منجر به مرگ و خفگی شود. البته درصورتی که در فضای بسته استفاده شود. چراکه اختلال در سیستم تنفسی یکی از مهمترین علت­های مرگ­ و میر ناشی از این ماده است.

از آنجا که خطرات دیگری هم در زمان استفاده از آب ژاول در کمین است. خطراتی همچون: سوزش چشم و خارش شدید پوست( به دلیل دارابودن خاصیت اکسیدکنندگی)، خورندگی بالا، انفجار حاصل از اختلاط آب ژاول و متانول. بنابراین باید بدانیم که این ماده با هر ماده شیمیایی دیگری در معرض هم قرار گیرند، بسیار خطرساز می­شود. مثلا به ­وجود آمدن گاز کلرامین حاصل از اختلاط آب ژاول و آمونیاک

تا اینجا هرچه گفتیم درباره هیپوکلریت سدیم بود. اما لازم است که کمی هم به هم خدمت او یعنی هیپوکلریت کلسیم یا کلر جامد بپردازیم:این ماده که بیشتر با نام پرکلرین شناخته می­شود یک گندزدای معروف است که بیشتر نام آن را در کنار جمله ­ی " کلر برای ضدعفونی استخرها استفاده می­شود"، شنیده اید. البته این گندزدا مصارف خانگی هم دارد.

از پرکلرین برای گندزدایی ظروف، سرویس­های بهداشتی و حمام، میوه و سبزی هم استفاده می­شود. ار انجا که بهتر است قبل از حادثه جلوی آن را گرفت، پس بهتر است برای جلوگیری از اتفاق و مریضی ­های واگیردار پوست و بیماری­های درونی از مواد گندزدای قدرتمند همچون پرکلرین استفاده کرد.

این ماده در بازار مواد شیمیایی با خلوص 60 تا 70 درصد یافت می­شود. کلر اگر مدت زمان زیادی یعنی در کمترین حالت بیش از یک هفته در آب بماند، مزه آب را تلخ می­کند. بنابراین در هر سیکل کاری باید از کلر تازه استفاده کرد. البته یادتان باشد پودر کلر را حتما در ظروف درب بسته نگهداری کنید در غیر اینصورت بوی آن محیط را فرا خواهد گرفت. پرکلرین (کلر) بو، رنگ و مزه آب را چندان عوض نمی­کند. این ماده را بعد از نیم ساعت از گندزدایی می­توانید مورد استفاده قرار دهید؛ فقط مراقب باشید محلولی که از درست کردن با پرکلرین حاصل می­شود دارای خاصیت رنگ­بری است(مثل وایتکس).

خب تقریبا با هردوی این گندزداها یعنی آب ژاول و پرکلرین آشنا شدیم. اما سوالات مهمی که بسیاری از کاربران می­خواهند درباره آن بدانند این است که ضدعفونی کردن و گندزدایی سطوح و آب با پرکلرین بهتر است یا آب ژاول ، یا برای ضدعفونی آب کلر بهتر است یا آب ژاول در جواب این سوال باید گفت همه چیز در آخر به کارشناس یا مشتری بستگی دارد اما در اینجا نکاتی را به شما می­گوییم که شاید در پاسخ به این سوالات که بتوانید تشخیص دهید برای گندزدایی بهتر است از آب ژاول استفاده کرد یا کلر و فرق میان آنها را بدانید .

طبق مطالعاتی که انجام شده و نظر بسیاری از اساتید، روش کلریناسیون که جهت گندزدایی و از بین بردن ترکیبات شیمیایی آب از آن استفاده می­شود، توسط کلر و آب ژاول اتفاق می­افتد. چراکه هم از لحاظ اقتصادی و هم از لحاظ بهداشتی مقرون به صرفه است.

این روزها خیلی از کسانی که کار کلریناسیون آب را انجام می دهند، به این نتیجه رسیده اند در مناطقی که آب دارای سختی باشد،در صورتیکه ، رسوب­گیری توسط هیپوکلریت کلسیم اتفاق بی­افتد مقداری املاح از این کار بجای می ماند . بنابراین اینجاست که پای آب ژاول به میان می­آید. البته بعد از تعیین خلوص و با بهره ­گیری از آخرین دستورالعمل­های دریافتی از سازمان­های مربوطه پس از محاسبه مقدار کلر درون آن و انجام آزمایشات لازم بر روی آب خام، تعیین غلظت و شروع به انجام این کار می­کنند.

طبق آزمایشات انجام گرفته و نمودار مصرف اقتصادی این کار، نتیجه حاصل شده نشان داد که آب ژاول مقدار   PHآب را پس از اضافه شدن، در حد استاندارد نگه داشته و کلر باقیمانده آزاد را به دست آورده است. ضمن اینکه هزینه استفاده از آب ژاول کمتر از پرکلرین است و رسوبی که از آب ژاول می­ماند، متعلق به مواد جامد محلول در آب خام است که نسبت به پرکلرین بسیار کمتر است. البته آب ژاول هم مزاحمت­هایی برای آب ایجاد می­نماید که از دید کلی نرخ کمتری نسبت به پرکلرین دارد.

درمجموع از لحاظ اقتصادی به دلیل تفاوت قیمت، بسیاری از استفاده­ کنندگانی که بتوانند از ترکیبات آب ژاول استفاده کنند، همین کار را خواهند کرد. مثلا برای گندزدایی محیط های شهری و در خیابان­ها، عده ای از وادیان این کار هیپوکلریت سدیم را مدنظر قرار می­دهند. به عنوان مثال در کشاورزی و برای گندزدایی میوه ­ها و محصولات کشاورزی در خیلی از کشورها از کلر استفاده می­شود. البته از هر دو دسته هیپوکلریت سدیم و هیپوکلریت کلسیم.

گندزداها دارای خاصیت اکسیدکنندگی هستند و در زمان کمی باکتری­ها، ویروس­ها و قارچ­ها را نابود میکنند.

هیپوکلریت کلسیم از آب ژاول پایدارتر است و غلظت بالاتری هم دارد. یعنی چیزی در حدود 30 تا 90 درصد کلر فعال دارد و PH آب را بالا می­برد. همچنین قدرت حل­ شوندگی کمتری به نسبت آب ژاول دارد. بنابراین باید بگذارید در آب حل شود و برای تسریع این کار چه بهتر که در آب گرم حل شود.

جمع ­بندی و نتیجه­ گیری

هردو هیپوکلریت سدیم و کلسیم بسیار کارآمد هستند و امروزه از هردوی این گندزداهای قدرتمند استفاده می­گردد. پرکلرین (کلر) سرعت بیشتری در نابودی باکتری­ها، قارچ­ها و ویروس­ها دارد. اما در کنار این مزیت، درصدی از آن هم باعث سختی بیشتر آب می­شود. البته کارشناسان تدابیر خاصی را برای این مسئله در نظر می­گیرند. پرکلرین (کلر) به نسبت آب ژاول گران­تر است و قدرت حل­ شوندگی کمتری هم دارد که با اختصاص زمان می­توان از آن چشم ­پوشی کرد.

در این مقاله سعی کردیم از همه ابعاد شیمیایی، اقتصادی به مقایسه دو گندزدای آب ژاول و پرکلرین بپردازیم. در انتها این مصرف­ کننده است که انتخاب می­کند از چه روشی برای گندزدایی استفاده کند. از اینکه تا انتهای این مقاله با پرک شیمی همراه بودید از شما سپاسگذاریم.

 مطالعه مقالات زیر به شما پیشنهاد می گردد 

♦ اهمیت ضدعفونی کردن میوه و سبزیجات و گندزدایی آن ها

♦ 9 نکته ضروری هنگام استفاده از مواد گندزدا و ضدعفونی کننده