نیم نگاهی به تاریخچه و استفاده های سود پرک در صنعت

مروری بر کاربرد و تاریخچه هیدروکسید سدیم

مهمترین کاربردهای هیدروکسید سدیم در صنعت

نیم نگاهی به تاریخچه و استفاده های سود پرک در صنعت خواهیم داشت و پس از بررسی همه ابعاد سود پرک مروری داریم بر مهمترین استفاده های هیدروکسید سدیم در صنعت ، هیدروکسید سدیم این روزها تقریبا با بیشتر صنایع عجین شده است و با توجه به ارزشمند بودن این محصول و نسبت به قیمت پایین آن ، مورد نیاز بسیاری از صنایع است ، به همین منظور بر آن شدیم که مقاله ای جامع درباره سود پرک یا همان هیدروکسید سدیم جامد را ارائه دهیم .  با پرک شیمی همراه باشید تا این ماده کاربردی و ارزشمند را از همه ابعاد بررسی کنیم .

خواندن مقاله زیر به درک بهتر موضوع کمک می کند :

چرا سود پرک ؟

سود پرک | سود سوزآور | هیدروکسید سدیم جامد | Caustic soda flakes

آنچه در این مقاله خواهید خواند :

• تاریخچه سود پرک

• روش های تولید هیدروکسید سدیم

• کاربردهای هیدروکسید سدیم

• استفاده از سود پرک در مصارف مختلف

• اطلاعات ایمنی

• جمع بندی

مقدمه 

هیدروکسیدسدیم یا سودسوزآور یک ماده بلوری سفید و بدون بو می باشد،این ماده یک باز قوی محسوب می شود و با عنوان هیدرات سدیم نیز شناخته می شود. هیدروکسید سدیم به صورت جامد و مایع وجود دارد ، هیدروکسیدسدیم جامد به صورت پولک ،پودر و گرانول تولید می شود . بسته به شکل ظاهری و خلوص آن ، در صنایع مختلف مورد استفاده قرار می گیرد .گرانول آن معمولا خلوص بالاتری دارد ، بنابراین در صنایع حساس تری مانند داروسازی مورد استفاده قرار می گیرد .

واکنش جذب رطوبت توسط سودسوزآور ، بسیار گرمازا است و بنابراین باعث پاشیدن آب در اطراف می شود ، از این رو هنگام کار با آن باید نکات ایمنی را رعایت کنیم . هیدروکسیدسدیم با برخی از فلزات مانند آلومینیم واکنش داده و گاز هیدروژن تولید می کند ، همچنین با دی اکسید گوگرد واکنش داده واثر تولید گازهای سمی و مضر مانند H2Sو SO2 را که معمولا از سوختن زغال سنگ به دست می آیند ، از بین می برد ، در نتیجه سودسوزآور میتواند از انتشار این گازهای سمی در جو جلوگیری کند.

خورندگی هیدروکسید سدیم

آیا هیدروکسید سدیم خورندگی دارد ؟ بله ، هیدروکسیم سدیم بسیار خورنده است ، خورندگی آن بر روی آلومینیم و روی بسیار زیاد است و خورندگی کمی برای سرب و قلع دارد اما روی فلزات دیگر تأثیر نمی گذارد . هیدروکسیدسدیم در فرآیندهای سنتز ترکیبات آلی ، در پالایشگاه ها ، صنایع نساجی ، کاغذ کارتن سازی ، درساخت صابون ، درتولید آلومینیم ، صنایع غذایی و... کاربرد فراوانی دارد.هدف اصلی تولید و استفاده از این ماده در درجه اول بهره مندی از خاصیت چربی زدایی آن می باشد.

تاریخچه ی سود پرک  

درباره قدمت سود پرک باید اظهار داشت که هیدروکسیدسدیم توسط Humphrey Day دانشمند انگلیسی در سال 1807میلادی کشف شد ، جالب است بدانید که حادثه یا آزمایشی که منجر به کشف هیدروکسیدسدیم شد ، ناشناخته مانده است . این ماده برای مدتی ، تا چند سال بعد از کشف آن به عنوان یک ماده اولیه بنام قلیایی شناخته می شد . باید یادآور شد که هیدروکسیدسدیم مدتها قبل از شناسایی ، مورد استفاده قرار می گرفت . در زمان مصریان باستان و بابلی ها ، با استفاده از خاکستر سبزیجات با آب ، محلول ضعیفی از این ماده تولید می شد . یکی از شواهد تاریخی مهم که حکایت از قدمت این ماده را در خود دارد ، مخلوطی است از آب قلیایی همراه با روغن زیتون برای تولید یک محصول که بر روی یک لوح سفالی با قدمت حدود 4800 سال ، استفاده شده است .

روشهای تولید هیدروکسیدسدیم

هیدروکسیدسدیم یا سودسوزآور یک باز قوی به حساب می آید و به طور کلی به صورت جامد یا محلول 5% تولید می شود ، از آن جایی که این ماده ارزان است ، به طور گسترده مورد استفاده قرار می گیرد و بیشتر به عنوان یک ماده شیمیایی و در ساخت سایر مواد شیمیایی به کار برده می شود . کاربرد اصلی هیدروکسیدسدیم چربی زدایی می باشد . هیدروکسیدسدیم با چربی ها ، یک ماده محلول بوجود می آورد که در آب قابل حل می باشد ، از این رو چربی زدایی ، بسیار قوی می باشد.

کاربرد اصلی هیدروکسید سدیم چربی زدایی است .

انواع روشهای تولید هیدروکسیدسدیم

روش اصلی برای تولید هیدروکسیدسدیم ، تفکیک الکترولیتی سدیم است ، از الکترولیز محلول غلیظ سدیم کلرید ،گاز کلر، گازهیدروژن و محلول هیدروکسیدسدیم تولید می شود(محصولات مشترک حاصل از تولیدالکترولیتی ، سودسوزآور ، کلر و هیدروژن هستند).هیدروکسید سدیم در کاتد جمع می شود . جایی  که آب به گاز هیدوژن و یون هیدروکسیل تبدیل می شود و نمک سوزآور رقیق شده از سلول خارج می شود(الکترود منفی).گاز کلر نیز در آند تولید می شود(الکترود مثبت).

₍2Nacl_(aq)+2H₂O(l)→H₂(q)+CL₂(q)+2NaOH_(aq

3 نوع سل الکترولیتی برای تولید هیدروکسیدسدیم از نمک مورداستفاده قرارمی گیرد:

1. ( فرآیند مرکوری ) Caster - Kellner Cell
2. Nelson Diaphragm Cell
3. Membrane Cell

تقریبا همه ی سودسوزآور با الکترولیز محلول کلریدسدیم با استفاده از یکی از 3 نوع سلول ذکر شده ، تولید می شود . ماده ی اولیه ای که مورد استفاده قرار می گیرد ، نمک معمولی است ، محلول کلریدسدیم را اغلب نمک (brine) می نامند ، به طور سنتی ، الکترولیز توسط سل دیافراگم آمالگام جیوه انجام می شود ، اماسلول غشای تبادل یونی از نظر محیطی و اقتصادی بیشتر مورد استفاده قرار می گیرد. در ایالات متحده آمریکا از طریق سلول دیافراگم ، و در اروپا سلول های جیوه و غشایی بیشتر مورد استفاده قرار می گیرد. در سلول جیوه سدیم به صورت یون آمالگام سدیم جیوه و کلرید به صورت کلر تخلیه می شود .

آمالگام به یک محفظه کاملا جداگانه منتقل می شود و در آنجا با آب واکنش می دهد و محلول هیدروکسیدسدیم و گاز هیدروژن تولید می شود. وجود گاز کلر و جیوه باعث آلودگی هوا خواهد شد، اما محصول حاصل از این روش ، بسیار خالص می باشد و عیاری بالا خواهد داشت. سلول دیافراگم معمولا از آزبست تولید می شود، جریان آب نمک را از آند به کاتد عبور میدهد، اما فضای گاز کلر و گاز هیدروژن را از هم جدا می کند.با تخلیه ی یون های هیدوژن، یون های هیدروکسید در محفظه کاتد با یون سدیم آبی جمع می شوند و هیدروکسیدسدیم تولید می کنند. مهاجرت یون های هیدروکسید از کاتد به آند با سرعت جریان مایع از یک محفظه به محفظه دیگر جلوگیری می شود.

کلر تشکیل شده در آندها از طریق آب نمک به یک فضای تشکیل شده توسط سلول پوششی افزایش می یابد ، اما محصول بدست آماده به علت وجود ناخالصی ، عیار کمتری خواهد داشت.در فرایند غشایی ،غشای تبادل یونی به عنوان سدی در برابر تمام جریان های گاز و مایع عمل می کند و فقط اجازه عبور یون های سدیم را از بین محفظه ها می دهد.یونهای سدیم به صورت هیدراته عبور می کند و در کاتدی که هیدروژن از آن خارج می شود،هیدروکسیدسدیم تولید می شود،گاز کلر در آن آزاد می شود.

غشاء یک کوپلیمر، تترافلوئور اتیلن یا یک مونومر فلورین مشابه است . سلول های جیوه ارزان تر از سلول های دیافراگمی هستند هزینه ی برق کمتری دارند و محصولی با غلظت و خلوص بالا تولید می شود،اما باید جیوه را از پساب خارج کرد.سلول های دیافراگمی به مقدار زیادی انرژی گرمایی نیاز دارند تا محلول غلیظ تری به دست آید اما در صورت کم بودن بخار و ساختار می توانند از سلول های جیوه ای ارزان تر باشند.استفاده از سلول های غشایی به دلیل کاهش سرمایه و هزینه های انرژی و عدم وجود مشکلات زیست محیطی در حال رشد است.روش دیگری نیز برای تولید هیدروکسیدسدیم با خلوص پایین وجود دارد،در این روش از سنگ ترونا که مخلوطی از کربنات سدیم با آهک،برای تولید هیدروکسیدسدیم استفاده می شود.

خواص شمیایی و فیزیکی هیدروکسیدسدیم

• فرمول شیمیایی : NaOH
• نقطه جوش : 1390ºc
• دانسیته : gr/ml 2.13
• جرم مولکولی : 39.99 gr/mol
• نام های مشابه : کاستیک سودا،سدیم هیدرات ،Sodalye
• حلالیت : قابل انحلال در آب ، اتانول و گلسیرول و نا محلول در استون و اتر

هیدروکسیدسدیم جامد بلوری ، سفید و بدون بو می باشد که رطوبت هوا را جذب می کند، هنگامی که در آب حل می شود یا با اسید خنثی می شود گرمای قابل توجهی آزاد می کند که ممکن است برای اشتعال مواد قابل احتراق کافی باشد . هیدروکسیدسدیم بسیار خورنده است و به طور کلی به صورت جامد یا محلول 50% استفاده می شود. یک باز قوی است و به آسانی با اسید هایی مانند اسید هیدروکلریک واکنش می دهد و نمک های مربوطه را تشکیل می دهد.

NaOH+HCL→NaCl+H₂O

سودسوزآور برای آلومینیم و روی بسیار خورنده می باشد و خوردگی کمی برای سرب و قلع دارد و روی فلزات دیگر تاثیر نمی گذارد.

هیدروکسید سدیم واکنش پذیری خوبی با فلزات و اسیدها دارد به عنوان مثال در حذف گازهای خطرناک مثل دی اکسیدگوگرد(SO2)میتوان از هیدروکسیدسدیم  استفاده کرد.همچنین برای رسوب دادن فلزات به صورت هیدروکسید از آب،می توان از سوپرپرک استفاده کرد.

کاربردهای هیدروکسیدسدیم

هیدروکسیدسدیم جامد ، سفیدرنگ و بدون بو می باشد که به صورت پرک یا گرانول تولید می شود ، به راحتی رطوبت و کربن دی اکسید موجود در هوا را جذب میکند ، به همین دلیل باید در ظروف فاقد هوا نگه داری گردد . هیدروکسیدسدیم در آب ، اتانول و متانول محلول است و هنگامی که در آب محلول می گردد گرمای زیادی آزاد می کند . هیدروکسید سدیم با چربی ها واکنش داده و با استفاده از تبدیل آنها به یک ماده محلول ، باعث چربی زدایی ماشین آلات و مخازن می گردد. هیدروکسیدسدیم برای تولید بسیاری از محصولات روزمره مورد استفاده قرار می گیرد که در زیر به مصارف آن اشاره می کنیم .

• کاربرد هیدروکسیدسدیم در داروها

هیدروکسیدسدیم برای کمک به تولید دارو و محصولات دارویی به کار برده می شود . از جمله داروهای مسکن معمولی درد مانند آسپرین ، داروهای ضد انعقاد خون که به جلوگیری از لخته شدن خون کمک می کند، همچنین در تولید داروهای کاهش دهنده ی کلسترول نیز به کار برده می شود.

• کاربرد هیدروکسیدسدیم در انرژی

هیدروکسیدسدیم در تولید سلول های سوختن به کاربرده می شود ، پیل های سوختی مانند باتری ها برای تولید موُثر و کارآمد برق برای طیف انبوهی از کارها از جمله حمل و نقل ، انتقال مواد، برنامه های پشتیبانی و سایر کارها مورد استفاده قرار می گیرد . رزین های اپوکسی ساخته شده با هیدروکسیدسدیم ، در توربین های بادی استفاده می شود.

• استفاده از هیدروکسیدسدیم در تأسیسات تصفیه آب

از هیدروکسیدسدیم در فرآیندهای تصفیه آب شهری ، برای کنترل اسیدیته آب و کمک به حذف فلزات سنگین ، از آب استفاده می کنند. همچنین برای تولید هیپوکلریت سدیم ، جهت ضدعفونی کردن آب استفاده می شود.

• کاربرد هیدروکسید سدیم در تولید محصولات چوبی و کاغذی

در بسیاری از مراحل تولید کاغذ،چوب با استفاده از محلول سولفید سدیم و هیدروکسیدسدیم،تصفیه می شود تا بیشتر مواد ناخواسته در چوب حل شود و سلولز نسبتا خالص باقی بماند ، که اساس کاغذ را تشکیل می دهد. در فرآیند بازیافت کاغذ ، از هیدروکسیدسدیم برای جدا کردن جوهر از الیاف کاغذ استفاده می شود الیاف کاغذ دوباره قابل استفاده میگردد.

• کاربرد هیدروکسیدسدیم در فرآوری سنگ معدن آلومینیم

برای استخراج آلومینیا از مواد معدنی موجود در طبیعت ، از هیدروکسیدسدیم استفاده می شود.

از آلومینیا برای ساخت آلومینیم و انواع محصولات ازجمله فویل ، قوطی ، وسایل آشپزخانه ، قطعات هواپیما ، قاب پنجره و... استفاده می شود.

• کاربردهیدروکسیدسدیم در صنعت نساجی

در صنعت نساجی ، از سودسوزآور برای رنگ آمیزی الیاف مصنوعی مانند پلی استرو نایلون و همچنین در فرآوری کتان نیز استفاده میشود.

• کاربرد هیدروکسیدسدیم در تولید صابون و محصولات سفیدکننده

مواد سفید کننده ای که از هیدروکسیدسدیم ساخته می شوند بیشتر در صنایع مورد استفاده قرار می گیرند و برای کنترل کپک و قارچ و از بین بردن چربی استفاده می شوند.

• کاربرد هیدروکسیدسدیم در صنعت چرم

از هیدروکسیدسدیم و سولفیدسدیم برای سطح داخلی پوست گوسفندان و بره ها در کارخانه تولید چرم استفاده می شود . این ترکیب به پوست نفوذ کرده و به ریشه ها و فولیکول های مو حمله می کند ، به این ترتیب مو به راحتی از پوست جدا می شود.

• کاربرد هیدروکسیدسدیم در پتروشیمی و پالایشگاه

هیدروکسیدسدیم یا سودکاستیک در اکتشافات نفتی تولید و فرآوری گاز طبیعی و نفت استفاده می شود.

• کاربرد هیدروکسیدسدیم در تولید مواد غذایی

هیدروکسیدسدیم برای جدا کردن پوست گوجه فرنگی سیب زمینی و سایر میوه و سبزیجات به کار برده می شود.برای نرم شدن زیتون و کاهش تلخی آن از هیدروکسیدسدیم استفاده می شود.

• کاربرد هیدروکسیدسدیم برای شستشو

هیدروکسیدسدیم در خانه و صنعت برای شستشو نیز به کار می رود . قبل از شروع کار با هیدروکسیدسدیم تجهیزات ایمنی مانند : ماسک ، دستکش ، عینک استفاده کنید تا سلامت شما به خطر نیفتد. یک نمونه شستشو در منزل با هیدروکسیدسدیم به صورت زیر می باشد :

• شستن فیلتر هود آشپزخانه با سود پرک

برای از بین بردن چربی از فیلتر هود آشپزخانه ، می توانید مقداری سودسوزآور را در یک کاسه پلاستیکی حاوی آب بریزید و سپس فیلتر هود را در این مخلوط قرار دهید هیدروکسیدسدیم یا سودسوزآور یک چربی زدای بسیار قوی است بنابراین به راحتی تمام ذرات چربی را از فیلتر هود پاک می کند.

• شستشوی لوله های سینک با سود پرک

مقداری سود پرک را در سینک ریخته و سپس شیر آب را به آرامی باز می کنیم سود سوزآور به سرعت با آب واکنش می دهد و از میان لوله ها عبور می کند و آنها را شستشو میدهد.

• استفاده از هیدروکسیدسدیم در سایر مصارف صنعتی

هیدروکسید سدیم ، در بسیاری از فرآیندهای تولیدی و صنعتی دیگر نیز استفاده می شود ، برای تولید ریون ، اسپندکس ، مواد منفجره ، رزین های اپوکسی ، رنگ ها ، شیشه و سرامیک ، صابون سازی ، در صنایع نساجی برای ساختن رنگ ، فرآوری پارچه پنبه ای ، در شتستشو و در تمیز کردن و پردازش فلزات ،پوشش اکسید ، آبکاری و استخراج الکترولیتی استفاده می شود.

اطلاعات ایمنی

براساس گزارش مرکز ثبت و پیشگیری کنترل بیماری ها،ایالات متحده آمریکا ، قرار گرفتن در معرض هیدروکسید سدیم به شکل جامد یا محلول می تواند باعث تحریک پوست و چشم گردد . کارگرانی که در چنین مکان هایی کار می کنند باید از دستورالعمل ایمنی محصول پیروی کنند .انستیتو ملی ایمنی وبهداشت شغلی ، اطلاعات ایمنی عمومی در مورد هیدروکسید سدیم ، شامل راهنمایی در مورد بسته بندی و ذخیره سازی ، ریختن ، دفع و بسته بندی و برچسب گذاری برای کارگران را ارائه می دهد.اداره ایمنی و بهداشت شغلی ایالات متحده آمریکا(DSHA)دستورالعمل و محدودیت های مجاز را برای کارگرانی که در صنایع و تأسیساتی که از هیدروکسیدسدیم استفاده می کنند،را تعیین کرده است که در وب سایت OSHA موجود می باشد.سازمان غذا و دارو (FDH) به هیدروکسیدسدیم به عنوان یک ماده افزودنی غذایی تا مقدار کمتر از 1% را اجازه می دهد .

جمع بندی

سود پرک بسیار ارزشمند است و امروزه تقریبا سهم بسیار زیادی از بازار تولیدات کشور و دنیا را به خود اختصاص داده است ، نیم نگاهی به تاریخچه و استفاده های سود پرک در صنعت انداختیم ، تاریخچه ای کهن از این محصول ارزشمند صنعتی را با هم مرور کردیم و کاربردهای هیدروکسید سدیم را مورد بررسی قرار دادیم ، دانستیم که سود پرک امروزه نقش بسیار مهمی در صنایع مختلف دارد از استفاده های خانگی گرفته تا صنعتی و از آنجا که این محصول حساس و به نوعی سوزآور می باشد رعایت موارد فنی و حفاظت ایمنی برای استفاده از این ماده بسیار حیاتی و مهم است  ، سود سوزآور یا هیدروکسید سدیم جامد ، در کارخانجاتی که امکانات تولید آن را دارند تولید می شود و همانطور که پیش تر هم گفتیم به نسبت ارزش محصول قیمت مناسبی دارد . شما مشتریان گرامی جهت خرید این محصول از شرکت تولیدی پرک شیمی می توانید با شماره 34733364 - 083 با بازرگانی شرکت در ساعات اداری تماس حاصل فرمائید .

منبع : R & D پرک شیمی

 مطالعه مقالات زیر به شما پیشنهاد می گردد 

♦ 10 واکنش شیمیایی سود پرک ( سدیم هیدروکسید )

♦ خطرات سود پرک ( سدیم هیدروکسید )